Gezondheid in Sri Lanka

Gezondheid Sri Lanka

We krijgen vaak de vraag of rondreizen door Sri Lanka veilig is. Riksja Sri Lanka heeft zich zoveel mogelijk ingespannen om de accuraatheid van onderstaande gegevens over gezondheid te waarborgen. De tekst is ondermeer nagelezen en gecorrigeerd door het LUMC in Leiden. Wij raden aan altijd ook zelf in contact te treden met een medische instantie met verstand van tropenzaken om de laatste stand van zaken te vernemen.

Sri Lanka is een tropisch land en daarom loop je meer risico om ziek te worden dan thuis. Dit komt omdat er meer bacteriën aanwezig zijn in een tropisch klimaat. Een tropisch klimaat vormt met zijn vochtige warmte een goede voedingsbodem voor ziekteverwekkers. Hoewel het risico op ziekten niet moet worden overdreven en zeker niet je reisplezier in de weg zou moeten staan, is het aan te raden om je goed voor te bereiden en ook ter plekke bewust om te gaan met gezondheidsrisico’s.

Voordat je vertrekt kun je al een aantal voorzorgsmaatregelen treffen; die bespreken we eerst. Vervolgens belichten we wat je ter plekke kunt doen om gezond te blijven en tenslotte geven we aandacht aan zaken waarop je bij thuiskomst moet letten.

Gezondheidsmaatregelen voor vertrek

Zorg dat je voor vertrek contact opneemt met een medische instantie die verstand van zaken heeft, zoals een ziekenhuis of in grote steden de GGD. Zelf hebben we goede ervaringen met Thuisvaccinatie.nl. Deskundige artsen komen thuis of op kantoor langs wanneer het jou uitkomt, dus ook ’s avonds en in het weekend, om advies te geven en direct in te enten. De rekening wordt rechtstreeks naar je zorgverzekering gestuurd, wel zo handig. Vaak worden het consult en/of de vaccinaties zelf ook nog eens vergoed.
Een last minute-reis naar Sri Lanka hoeft voor een gezond persoon qua vaccinaties geen probleem te zijn; je zou desnoods op Schiphol nog naar de Travel Clinic van KLM Health Services of de Airport Medical Services kunnen gaan. Neem sowieso altijd je vaccinatieboekje mee als je dat hebt.
Natuurlijk heeft het de voorkeur je vaccinaties ruim van te voren te regelen. Wat daarbij van belang is, is dat de instelling waartoe je je wendt (bijvoorbeeld GGD, huisarts of ziekenhuis), aangesloten is bij het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR). Deze organisatie zorgt dat de aangesloten instellingen up-to-date zijn op het gebied van vaccinaties en ziektepreventie voor de tropen. Als je medicijnen gebruikt, neem dan een bijsluiter mee en een extra voorraadje. Zo kan er geen twijfel over bestaan dat je geen drugsgebruiker bent en hoef je niet naar Sri Lankeze apotheken, mocht je iets kwijtraken. Neem een Engelse brief van je arts mee over dit medicijngebruik. Het valt te overwegen een schoon setje injectiespuiten en naalden mee te nemen. Denk hierbij ook aan een artsenverklaring.

Heb je een bril of draag je lenzen, neem dan de opticienbeschrijving mee of een extra bril of extra paar lenzen. Voor snorkelaars/duikers worden duikbrillen op sterkte verkocht (en verhuurd) bij duikwinkels/duikscholen.

Hieronder volgt wat summiere informatie over voor de hand liggende ziekten gericht op de reiziger die gezond is, niet zwanger is en niet langer dan 1 maand in Sri Lanka zal blijven. Zorg dat je zelf up to date bent en informatie leest over jouw eigen situatie. Websites die je kan bezoeken voor uitgebreide informatie zijn: www.lcr.nl of www.tropenzorg.nl.

Voedsel en hygiëne

Sri Lanka staat bekend om haar keuken. Vooral de curries zijn bekend, gevarieerd met groente, fruit en vlees. Vaak zijn de gerechten wel een stuk pittiger dan hier in Nederland, dus let goed op voordat je iets bestelt.

In Sri Lanka is de hygiëne niet wat wij gewend zijn in Nederland. In de eerste plaats betekent dit dat je gekookt water kunt drinken of water uit flessen met een verzegelde dop. Drink dus geen water uit de kraan. Eten dient goed gekookt of gebakken te zijn, zodat eventuele bacteriën gedood zijn. Voor fruit geldt dat het beter is om het even te wassen. Doe dit dan wel met ‘schoon’ water. Je kan anders namelijk reizigersdiarree krijgen.

Muggen
Sri Lanka is sinds 2016 een Malaria vrij land. Net als in andere tropische landen komen er wel muggen voor. Maatregelen zijn: ’s avonds de armen, benen en voeten bedekken, een muggenmiddel opsmeren waar DEET in zit en een klamboe gebruiken. In hotels met airco is een klamboe meestal niet nodig. In sommige kleihutten en junglelodges wel. Ook vanwege Dengue en het Japanse B-encephalitis is het belangrijk om je ter plaatse goed te beschermen tegen muggen.

Vaccinaties
Verder worden vaccinaties tegen DTP (difterie, tetanus en polio, ca. tien jaar geldig) en Hepatitis A aangeraden. DTP hebben de meeste mensen in hun jeugd al gehad. Na een herhaalprik kun je er dan weer een poosje tegen.

De reguliere Hepatitus A injectie heeft een beperkte werkingsduur, dus het is zaak deze kort voor vertrek te plannen. Als je frequent of voor langere tijd naar landen gaat waar Hepatitus A  voorkomt, dan is het te overwegen om injecties voor langere termijn te nemen, zoals Havrix. Houdt er wel rekening mee dat dit dure vaccins zijn en dat je na zes maanden een herhaalprik nodig hebt.

Buiktyphus
Buiktyphus inenting wordt vaak ook aangeraden, behalve als je korter dan twee weken naar Sri Lanka gaat. Vaccinatie tegen gele koorts wordt alleen aangeraden wanneer je in een infectiegebied van gele koorts bent geweest voordat je naar Sri Lanka gaat.

Dengue en Japanse B-encephalitis
Dit zijn beide ziekten die overgedragen worden door muggen en waar je dus dezelfde voorzorgsmaatregelen als voor malaria kunt treffen. Voor meer informatie over deze ziekten en de stand van zaken van eventuele epidemieën kun je het best op de bovengenoemde LCR-website kijken of een medisch instituut raadplegen.

Voor Dengue is geen vaccin maar voor Japanse B-encephalitis wel, die wordt aangeraden als je langer dan 6 maanden naar Azië gaat.

Verdere voorbereiding

Je kunt zelf een EHBO-set voor de tropen samenstellen of er één kopen. Tevens kun je de aanschaf van het boekje “Hoe blijf ik gezond in de tropen?” overwegen, hier staat ook in wat er in het EHBO-setje moet zitten. Vaccinerende instanties en winkels als de Joho-Company verkopen EHBO-sets en bovengenoemd boek. Hypochonders zullen waarschijnlijk van dit boekje smullen en in Sri Lanka bij de eerste hoofdpijn denken dat ze iets ernstigs hebben (dit is uit het leven gegrepen); dus lees met enige reserve.

Gezondheid ter plekke

Naast de vaccinaties en je eigen gezondheid is het natuurlijk ook belangrijk om te ervoor te zorgen dat je niet ziek wordt op reis. Wees dan ook alert: als je twijfelt over wat je hebt, raadpleeg ter plekke een arts.

Jetlag
“Jet Lag” is een ontregeling van je “biologisch klok”, o.a. het ritme van slapen en wakker zijn, dat veroorzaakt wordt door het vliegen over meer dan drie tijdszones. De eerste dagen na de vlucht moet je lichaam wennen aan het nieuwe bioritme waardoor je moe en suf kunt zijn.

Tips ter beperking van de jetlag:

Het is geen gek idee om in het vliegtuig weinig koffie en alcohol te drinken en na aankomst de eerste twee à drie dagen niet te veel van jezelf te vergen. Verder is het handig om je zo snel mogelijk aan te passen aan het nieuwe slaapritme. Wat wij meestal doen is na aankomst een uurtje slapen en dan wakker blijven tot (kinder)bedtijd.

Diarree
Verandering van ritme, klimaat en voedsel (vooral pittig eten) kunnen je darmen op hol doen slaan. Zo lang dit alleen gaat om dunne ontlasting zonder bijverschijnselen kun je het beste gewoon rustig aan doen en zorgen dat genoeg drinken binnen krijgt. Je kunt eventueel wat ORS (Oral Rehydration Salts) innemen in water opgelost om te zorgen dat je niet uitdroogt, dit is extra belangrijk voor kinderen en oudere vakantiegangers. Als je echt moet reizen kun je nog loperamide innemen. Dit spul legt de peristaltiek (knijpwerking) van de darmen lam zodat het lijkt alsof de diarree over is. Gebruik dit alleen als je niet vaak naar de wc kunt, zoals wanneer je moet reizen. Mocht de diarree langer dan twee dagen aanhouden, of er zijn bijverschijnselen als koorts, bloed in de ontlasting of andere zaken, neem dan contact op met een arts. Dan kan via een laboratoriumtest gekeken worden wat er aan de hand is. Het is wel zo dat men eerder geneigd is tot het geven van antibiotica dan in Nederland. Je komt zo meestal wel van je acute kwaal af maar kan wel andere spijsverteringsmoeilijkheden opleveren doordat al je darmflora is vernietigd. Ter ondersteuning van je darmen kun je bijvoorbeeld Acidophilus-capsules slikken (eventueel mee te nemen uit Nederland). Denk er wel aan dat alcohol vaak zeer slecht combineert met antibiotica en dat bij antibioticagebruik de anticonceptiepil een verminderde werking heeft!

Om diarree te voorkomen
Drink alleen water en dranken uit een afgesloten/gesealde fles of uit blik of dranken die gekookt zijn zoals thee of koffie. IJs (van water) is het best te vertrouwen wanneer het ronde bolletjes zijn met gaten erin. Fruitsap is alleen veilig als er geen water is toegevoegd.

Voedsel, vooral vlees en vis, moet goed gekookt, gestoofd of doorbakken zijn. Westerse salades zoals bij salad bars in dure hotels, zijn over het algemeen af te raden. Hamburgers zijn (eigen ervaring) over het algemeen eerder onveilig dan gewoon vlees zoals de lokale bevolking dat eet. In Sri Lanka is het niet altijd veilig om aan straatstalletjes te eten. Eet vooral daar waar het druk is: de omloopsnelheid waarmee het voedsel wordt geproduceerd en opgegeten is dan hoog, wat de hygiëne ten goede komt. Ook restaurants waarbij je goed kan zien hoe schoon het is, zijn aan te raden. Wat betreft eetstalletjes is het verstandig later op de dag geen vlees meer te eten, dat vlees heeft soms al de hele dag ongekoeld gelegen. Een probaat huismiddel ter voorkoming van diarree is het drinken van cola en bouillon (niet perse tegelijkertijd). Cola is bijna overal te koop en bouillon en een spiraalkoker kun je meenemen uit Nederland.

Bilharzia
Voorkom een infectie overgebracht door kleine wormpjes door niet in stilstaand water te zwemmen.

Nog wat meer (semi-)medische tips

Huidverzorging
Neem wondjes in de tropen serieus: houd ze in de gaten en doe er iets desinfecterends op en eventueel voor overdag een pleister. Krab muggenbulten niet open.

Zorg er altijd voor dat je een zonnebrandcrème met hoge factor smeert op de blootstaande huid, ook in het regenseizoen. Snorkelen met T-shirt en (korte)broek aan is niet raar. (Wij doen het in ieder geval altijd). De zon is superkrachtig op de evenaar, ook als er bewolking is.

Draag geen felgekleurde of zwarte kleding en geen sterke parfum, deo of aftershave om stekende insecten op afstand te houden (zorg dat je niet te veel op een bloem lijkt). Als je gevoelig bent voor huidirritatie is het het beste om katoenen of linnen kleding te dragen, dat broeit niet snel. Je kunt eventueel jezelf na het ochtendtoilet inpoederen ter voorkoming van broeien (prickly heat).

Was of desinfecteer je handen na toiletbezoek en bijt liever geen nagels.

Zonnesteek
Voorkom een zonnesteek door een hoofddeksel en eventueel een zonnebril te dragen. Zorg dat je altijd een fles water bij je hebt, zeker als je de natuur in gaat en niet snel aan drinkwater kunt komen. Vermoed je een zonnesteek (word je licht in het hoofd of krijg je hoofdpijn): drink wat, ga lekker in de schaduw zitten en blijf daar als het mogelijk is.

Vitaminepreparaten, met name vitamine B- zijn aan te raden, aangezien je in Sri Lanka bepaalde voedingsmiddelen waaraan je hier aan gewend bent waarschijnlijk weinig zult eten, zoals bijvoorbeeld bruin brood en (karne)melk. N.B.: Vitamine B kun je niet onbeperkt slikken.

Gezondheid na thuiskomst

Als je na terugkomst (en dat kan eventueel maanden later zijn) koorts, darmklachten of andere klachten krijgt die je niet zo goed kunt thuisbrengen: neem contact op met je huisarts en vermeld hoe lang en waar je in Sri Lanka bent geweest en wat je er gedaan hebt. Als je veel contact hebt gehad met de plaatselijke bevolking is het verstandig een Mantoux te laten doen (test op tbc).